FODMAP-beperkt dieet en glutenvrij eten

Is het je al opgevallen dat een aantal Schär producten nieuwe stickers heeft? Het gaat om een sticker van Monash University. Schär is het eerste merk dat deze gecertificeerde stickers gebruikt. 

Deze sticker houdt in dat het product gegeten kan worden door mensen die het FODMAP-beperkte dieet volgen. Oké, interessant… maar wat houdt dit dieet in en door wie wordt dit dieet gevolgd?

Zo’n tien jaar geleden hebben onderzoekers aan de Monash University in Australië het FODMAP-beperkte dieet ontwikkeld voor personen met het prikkelbare darm syndroom (PDS). Het bleek namelijk dat dit dieet zorgde voor een vermindering van PDS klachten en soms zelf tot het verdwijnen hiervan! In Nederland blijken meer dan één miljoen personen rond te lopen met PDS. Symptomen die passen bij deze aandoening, zijn: een opgeblazen gevoel, buikpijn en een verstoorde stoelgang met diarree. Symptomen die dus erg op coeliakie lijken... lees dit artikel maar eens!

Wat houdt het FODMAP-beperkte dieet in?

Het woord FODMAP is een afkorting en staat voor verschillende groepen koolhydraten, namelijk:

• Fermenteerbare (door bacteriën afbreekbaar)
  
  
• Oligosachariden. Deze groep koolhydraten zijn onder te verdelen in fructanen en galactanen. Galactanen vind je in peulvruchten zoals zwarte bonen, kidney bonen en witte bonen. Fructanen zijn onder andere te vinden in uien, knoflook, tarwe en andere graansoorten zoals rogge en amarant en dus vaak in brood.
  
  
• Disachariden. Het gaat hierbij enkel om de disacharide lactose, omdat dit de enige disacharide is die zich als een FODMAP kan 'gedragen'. 
  
  
• Monosachariden. Hierbij gaat het om de monosacharide fructose ofwel vruchtensuiker welke in fruit en groenten te vinden is. Bepaalde vruchtensoorten (zoals druiven, gedroogd fruit, mango's, peren en vijgen) hebben een hoger fructosegehalte dan anderen.
  
  
• And
  
  
• Polyolen. Dit zijn suikeralcoholen die voorkomen in bepaalde groenten en fruit en in zoetstoffen. Als er polyolen aan voeding is toegevoegd staat op de verpakking: "overmatig gebruik kan een laxerend effect hebben". 

Bovengenoemde FODMAPs zijn allemaal verschillende koolhydraten die van nature in voeding te vinden zijn en niet goed verteerd kunnen worden in de dunne darm door personen die hier overgevoelig voor zijn.

Wat gebeurt er dan met deze koolhydraten nadat ze onverteerd in het lichaam blijven?

In de dikke darm worden de onverteerde FODMAPs in grote hoeveelheden gefermenteerd en door bacteriën opgegeten. Hierdoor komt er gas vrij, waardoor een opgeblazen gevoel en winderigheid kan ontstaan. Omdat iedereen een andere darmflora, en dus een andere combinatie van darmbacteriën heeft, hangt het per persoon af hoe het gas wordt verwerkt en of er klachten ontstaan. Komen de genoemde klachten je bekend voor, na het eten van de genoemde producten? Lees dan snel even verder!

Toepassing van het FODMAP-beperkte dieet

Bij het volgen van het FODMAP-beperkte dieet, houd je rekening met de hoeveelheden FODMAPs die er in voeding zitten. Deze koolhydraten vermijd je zoveel mogelijk. De naam ‘dieet’ zal misschien wat voor verwarring zorgen, want het belangrijkste doel van dit dieet is niet afvallen. Het dieet wordt ingezet om klachten die gerelateerd zijn aan PDS, te verminderen. Omdat FODMAPs van nature in veel voedingsmiddelen zitten die we dagelijks consumeren, is het toepassen van dit dieet vrij ingewikkeld. Daarom wordt altijd aangeraden het dieet te starten onder begeleiding van een diëtist gespecialiseerd in maag-darmziekten. Hij of zij helpt met de praktische uitvoering van het dieet, het voorkomen van ongewilde dieetfouten en beoordeelt de klachten.

Het dieet wordt minimaal 6 weken ingezet. De klachten worden bijgehouden en geregistreerd en als na deze 6 weken de klachten verminderen, begint de fase waarin bepaalde FODMAPs één voor één opnieuw worden toegevoegd aan het eetpatroon in kleine hoeveelheden. Het is ontzettend belangrijk dat een goede documentatie plaatsvindt, zodat precies kan worden teruggezien welke FODMAPs voor de meeste klachten zorgen.

Het FODMAP-beperkte dieet en glutenvrij eten

Je zult je misschien wel afvragen wat het FODMAP-beperkte dieet te maken heeft met glutenvrij eten. We zeggen het maar meteen: een FODMAP-beperkt dieet is geen glutenvrij dieet! Als je namelijk PDS hebt en het FODMAP-beperkte dieet volgt, wil dit niet zeggen dat je niet tegen gluten kunt (tenzij je natuurlijk gediagnosticeerd bent met coeliakie). Aangezien regulier brood is gemaakt van glutenbevattende graansoorten die vrijwel altijd een hoog gehalte aan oligosacchariden bevatten en omdat oligosacchariden een FODMAP zijn, wordt glutenbevattend brood vermeden. Glutenvrije granen zijn laag in FODMAPs. Vermijd echter glutenvrij brood op basis van teffmeel. Van deze graansoort is het FODMAP-gehalte namelijk nog onbekend. Spelt is daarentegen wel FODMAP-arm, maar niet glutenvrij!

Indien je een dieet laag in FODMAPs volgt, eet je niet automatisch glutenvrij. Als je een FODMAP-beperkt dieet volgt, vermijd je namelijk zoveel mogelijk bepaalde FODMAPs en als je glutenvrij eet mag je geen gluten. Dit is vanzelfsprekend niet hetzelfde. Het kan natuurlijk wel voorkomen dat je zowel coeliakie hebt als PDS, dan houd je zowel rekening met het aantal FODMAPs als met gluten! Een ander groot verschil tussen deze twee eetpatronen, is dat personen met coeliakie hun darmen beschadigen als ze ook maar een klein beetje gluten binnenkrijgen (zie artikel 'het effect van gluten op je darmen'). Als je PDS hebt, betekent dit niet dat je darmen gelijk beschadigen als je een kleine hoeveelheid bepaalde koolhydraten binnenkrijgt. Indien je te veel FODMAPs binnenkrijgt, kunnen er wel PDS gerelateerde klachten ontstaan. 

Sommige voedingsmiddelen die (bepaalde) FODMAPs bevatten, zijn als FODMAP-beperkt aangemerkt door de Monash University, omdat de hoeveelheid die er in zit laag genoeg is en de meeste mensen met PDS geen klachten zullen krijgen na het eten hiervan. Dit zorgt ervoor dat er een aantal tarwebevattende producten te vinden zijn die wél als FODMAP-beperkt zijn benoemd. Voorbeelden hiervan zijn sojasaus, één (chocolade)koekje en 90 gram soba noedels. Het eten van deze hoeveelheden FODMAPs zou niet voor klachten zorgen bij personen met PDS. Let wel, de hoeveelheden kunnen natuurlijk per persoon verschillen!

FODMAP-arme producten bij Glutenvrijemarkt.com

Op dit moment heeft Glutenvrijemarkt.com een aantal Schär producten in het assortiment die op FODMAP-gehaltes zijn getest en de Monash low FODMAP sticker hebben. Het gaat om de volgende producten:

• Schär meesterbakker brood classic
• Schär meesterbakker brood mehrkorn
• Schär meesterbakker brood vital
• Schär ciabatta's 4 stuks
• Schär ciabatta rustica 4 stuks
• Schär baguette 2 stuks 
• Schär panini rolls 3 stuks
• Schär pizzabodems 2 stuks
• Schär soepstengels

Ook het YAM desem brood is goed geschikt voor mensen die een FODMAP-beperkt dieet volgen. Deze producten kunnen door mensen met PDS en gevoelige darmen dus onbezorgd gekocht worden!

Het FODMAP-beperkte dieet is dus niet hetzelfde als een glutenvrij dieet. Ook hoef je bij het volgen van een FODMAP-beperkt dieet meestal niet alle FODMAPs in zijn geheel uit je voedingspatroon te elimineren. Anders had het dieet wel FODMAP-vrij geheten! Samen met een diëtist onderzoek je welke FODMAPs de meeste klachten geven, in welke hoeveelheden je deze koolhydraten kunt verdragen en welke voedingsmiddelen je dan zoal kunt (blijven) eten. De producten met een Monash low FODMAP sticker kunnen in ieder geval zonder zorgen gegeten worden!

Wil je meer weten over dit dieet? Kijk dan eens op deze website! Hier vind je ook een ook een overzicht met FODMAP-arme en FODMAP-rijke producten. Op zoek naar lekkere FODMAP-arme recepten? Kijk dan eens hier!

Bronnen

Fodmapdieet. Het FODMAP-beperkte dieet. Beschikbaar via http://www.fodmapdieet.nl/fodmaps.html 

Monash University. FODMAPS and Irritable Bowel Syndrome. Beschikbaar via https://www.monashfodmap.com/about-fodmap-and-ibs/

Schär. Schär low FODMAP foods. Beschikbaar via https://www.schaer.com/en-uk/a/schaer-low-fodmap

Voedingscentrum. Helpt het FODMAP-beperkte dieet tegen maag-darmklachten? Beschikbaar via https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/aandoeningen/helpt-het-fodmap-beperkte-dieet-tegen-maag-darmklachten-.aspx

YAM glutenvrij. Wat zijn FODmaps? Beschikbaar via https://yamglutenvrij.nl/glutenvrij-leven/fodmaps/