Gluten en Candida: wat is het verband?

11 Jun 2019

door Jop van der Meij

Wat is Candida?

Candida Albicans is een gist die bij het merendeel van de mensheid voorkomt en zodoende bijna tot de ‘lichaamseigen flora’ kan worden gerekend. Candida nestelt zich vaak op de huid, bij voorkeur in huidplooien, maar ook op de slijmvliezen, zoals in de mond, de keel en in de darmen.

Normaal gesproken heeft men geen last van Candida, maar soms kan deze gist zich door een verstoorde balans tot een schimmelinfectie ontwikkelen (Candidiasis). Mogelijke oorzaken van zo’n verstoorde balans kunnen zijn:

Antibioticagebruik
Een sterk verminderde weerstand, ten gevolge van HIV, chemotherapie of een ernstige immuunstoornis
Zwangerschap

Tevens lopen diabetespatiënten vaker risico op Candidiasis, omdat het suikergehalte in hun bloed en urine soms hoger is en de gist zich goed voedt met suikers.

Wat zijn de symptomen van Candidiasis?

De symptomen van Candidiasis zijn sterk afhankelijk van waar de infectie zich bevindt. De reguliere geneeskunde herkent de volgende verschijningsvormen:

Infecties van de huid: Deze infectie komt vooral op in huidplooien, zoals in de liezen of tussen de billen (denk bijvoorbeeld aan luieruitslag bij baby’s). De huid is dan geïrriteerd, en er kunnen rode vlekjes of kleine blaasjes op verschijnen. Gelukkig zijn de symptomen van deze vorm van Candidiasis makkelijk met bepaalde crèmepjes te bestrijden.

Infecties in de slokdarm en/of mond: In dit geval infecteert Candida de slijmvliezen in je keel of mond. Wanneer dit in de mond gebeurt, wordt het ook wel ‘spruw’ genoemd. Er verschijnen dan witte vlekken tegen de wangen, het gehemelte of op de tong, die heel pijnlijk kunnen zijn. Deze vorm van Candidiasis komt eveneens geregeld bij baby’s voor, maar is dan doorgaans onschuldig en gaat vanzelf over. Bij volwassenen komt spruw minder vaak voor en wordt aangeraden een arts raad te plegen.

Vaginale infecties: Wanneer de huid en de slijmvliezen van de vagina geïnfecteerd zijn, kan daar jeuk en een branderig gevoel ontstaan. Ook gaat dit vaak gepaard met witte of gelige, korrelige afscheiding.

Candidiasis in het bloed: Wanneer Candida in het bloed terechtkomt, kan dit voor de meest gevaarlijke infecties zorgen, waarbij ook organen als de lever en de nieren getroffen kunnen worden. Het is vaak moeilijk om deze levensgevaarlijke vorm van Candidiasis vast te stellen, ondanks ernstige klachten. Gelukkig is deze Candida-infectie heel zeldzaam en praktisch alleen mogelijk bij een sterk verminderde weerstand (bijvoorbeeld door HIV of chemotherapie).

In alle bovenstaande gevallen zal de reguliere geneeskunde de infecties doorgaans behandelen met antischimmelmedicijnen, in de vorm van zalfjes, drankjes of tabletten.

Wat is het Candida syndroom?

Echter, buiten de reguliere geneeskunde wordt er ook rekening gehouden met andere Candida-gerelateerde klachten. Men spreekt dan van het ‘Candida syndroom’. Deze diagnose wordt door reguliere maagdarmlever-artsen over het algemeen niet erkend.

De klachten die bij het Candida syndroom zouden kunnen optreden, zijn zeer uiteenlopend. Voorbeelden hiervan zijn:

Prikkelbare Darm Syndroom (PDS)
(Chronische) vermoeidheid
Hoofdpijn
Angstaanvallen en/of stress
Depressies
Voedselintoleranties

In de niet-reguliere geneeskunde stellen behandelaars doorgaans een speciaal – en vaak streng – dieet op om het Candida syndroom tegen te gaan. Het is dan de bedoeling dat de stoffen/hormonen in het lichaam tot een balans komen die het Candida syndroom tenietdoen. De precieze samenstelling van deze diëten kan per behandelaar sterk verschillen, maar ze richten zich doorgaans op het verbieden van suikers en het vermijden van gist- en schimmelrijke producten.

Het verband tussen gluten en Candida?

Nu zijn we dan eindelijk bij de hoofdvraag van deze blogpost gekomen: Wat voor rol spelen gluten in dit hele Candida-verhaal?

Het eerlijke antwoord is dat hier nog erg veel onduidelijkheid en onenigheid over bestaat.

In de reguliere geneeskunde is de heersende mening dat er géén verband is tussen gluten en Candida, en dat een glutenvrij dieet niet per se een positieve of negatieve invloed heeft op deze gist en de bijbehorende infecties. Echter, reguliere behandelaars accepteren wel dat voedselintoleranties als coeliakie de weerstand zodanig kunnen verzwakken, dat de gevoeligheid voor Candidiasis toeneemt. Het volgen van een gezond en gebalanceerd dieet zou daar dan weer wel een goede invloed op hebben.

Sommige niet-reguliere behandelaars stellen dat een glutenvrij dieet juist essentieel is voor het herstel van Candida-gerelateerde klachten. Anderen stellen daarnaast dat Candidiasis tot glutenintolerantie kan leiden. De verklaringen hiervoor zijn verschillend. Zo zouden volgens sommigen de proteïnen in gluten zodanig overeenkomen met de proteïnen die in Candida aanwezig zijn, dat beide door de afweerstoffen van het lichaam aangevallen worden zonder dat dit de bedoeling is. Aan de andere kant zou glutenintolerantie soms juist een gevolg kunnen zijn van het volgen van een anti-Candidadieet, aangezien het lichaam het verwerken van gluten afleert.

Conclusie

Het is vooralsnog dus onmogelijk om een eenduidig verband aan te wijzen tussen gluten en candida. De reguliere geneeskunde is van mening dat elk mogelijk verband verwaarloosbaar is.

Het enige waar iedereen het echt over eens lijkt te zijn, is dat het aanhouden van een gezond dieet een goede uitwerking heeft op de weerstand van het lichaam tegen Candida-infecties, maar daarbij spelen gluten geen essentiële rol.

Let op! Heb je last hebt van klachten, die misschien verband hebben met Candidiasis? Neem dan altijd contact op met de huisarts!