Neurocoeliakie: wat is het?

Neurocoeliakie: wat is het?

Weet je niet meer precies wat coeliakie inhoudt? Fris dan je kennis op, door dit artikel over coeliakie te lezen.

Het woord neuro in neurocoeliakie betekent: de zenuwen betreffende. Neurologie is het medisch specialisme dat zich bezighoudt met de diagnose en behandeling van ziekten van de hersenen, het ruggenmerg en de zenuwen. Een arts die zich hierin specialiseert, heet een neuroloog. Maar wat is neurocoeliakie nu eigenlijk?

Neurocoeliakie, ook wel glutenataxie genoemd, is de benaming voor neurologische problemen die voorkomen bij kinderen en volwassenen met coeliakie, oftewel coeliakie neurologische klachten (1). Het is een zeldzameauto-immuunziekte, waarbij patiënten heel heftig reageren op gluten. Bij coeliakie valt het lichaam de eigen darmcellen aan, maar bij neurocoeliakie valt het lichaam daarnaast de hersencellen aan.

Symptomen van neurocoeliakie

Glutenataxie is een progressieve auto-immuunziekte waarbij symptomen geleidelijk ontstaan en steeds erger worden. Ondanks dat er sprake is van een overgevoeligheid voor gluten, komen symptomen gerelateerd aan coeliakie niet altijd tot uiting. Naast coeliakie symptomen, zijn mogelijke milde tot ernstige symptomen (2):

• problemen met de coördinatie
• concentratieproblemen
• problemen met de balans
• problemen met het uitvoeren van algemene bewegingen
• moeite het uitvoeren van fijne bewegingen
• epilepsie
• geheugenproblemen
• spierzwakte
• slikproblemen
• zenuwschade in de handen
• trillingen van de ledematen

Deze symptomen zijn vergelijkbaar met andere evenwichtsstoornissen en coordinatieproblemen, waardoor de link met gluten niet altijd wordt gelegd.  

Uitgelicht: epilepsie gluten en coeliakie

Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar het verband tussen epilepsie en gluten. Zo is er een associatie gevonden tussen neurologische ziekten (waaronder epilepsie) en coeliakie. Deze associatie is als volgt:

• Uit een studie blijkt dat 22% van de coeliakiepatiënten verstoringen in neurologische of psychiatrische functies verstoringen ontwikkelt (3).
• Omgekeerd, laat een andere studie zien dat 57% van de patiënten met neurologische of psychiatrische dysfuncties antigliadine antistoffen in het lichaam had. Deze antistoffen kunnen een rol spelen bij de ontwikkeling van een glutenintolerantie. Echter, de oorzaak van de associatie tussen neurologische ziekten en coeliakie is nog niet bekend. 

Bovendien is er bij meerdere onderzoeken verlichting van epilepsieaanvallen gevonden bij coeliakiepatiënten met epilepsie (5). Of een glutenvrij dieet zorgt voor verlichting van aanvallen bij niet-coeliakiepatiënten is nog niet bekend. Verder onderzoek naar de exacte invloed van gluten op epilepsie onder epilepsiepatiënten zonder coeliakie is hiervoor nodig. Wel is bekend dat een ketogeen dieet epilepsieaanvallen kan verminderen. En dit dieet is vrijwel altijd glutenvrij...

Tot op heden is coeliakie helaas nog steeds een aandoening die ondergediagnosticeerd wordt. Onbehandelde coeliakie bij patiënten met epilepsie heeft nare gevolgen, zoals een verslechterde opname van anti-epileptica en opname van voedingsstoffen. Vitaminetekorten zoals B-11 en B-12 kunnen leiden tot neurologische problemen wat weer kan leiden tot meer epileptische aanvallen (6). Deze tekorten kunnen ook ontstaan bij personen zonder epilepsie met onbehandelde coeliakie. 

De diagnose van neurocoeliakie

Omdat de symptomen van glutenataxie vergelijkbaar zijn met symptomen van andere evenwichtsstoornissen en coördinatieproblemen, is een diagnose soms moeilijk vast te stellen. Als iemand neurologische problemen heeft, maar geen coeliakiesymptomen, dan zal de link met glutenataxie minder snel gelegd worden.

Als er symptomen zijn die op coeliakie kunnen wijzen en wanneer dit nog niet gediagnosticeerd is, dan zal de diagnose hetzelfde verlopen als de diagnose van coeliakie. Indien iemand al coeliakie heeft en dan neurologische problemen ontwikkelt, dan is dit een belangrijk teken dat er sprake kan zijn van glutenataxie.

Neurocoeliakie is nog een vrij onbekende aandoening. Indien je symptomen hebt die hierop kunnen wijzen, maak dan gelijk een afspraak met een arts.

Het verband tussen gluten en andere aandoeningen

Ben je benieuwd of naar de relatie tussen gluten en andere aandoeningen? Lees dan ook eens dit artikel wat in gaat op de link tussen gluten en de schildklier.

Dit artikel is geschreven door Lotte Damen, een jonge ondernemende diëtiste werkzaam bij Glutenvrijemarkt.com. Zij is gespecialiseerd in het ketogene dieet en heeft haar eigen website Lots of Keto. 

Bronnen

1: Kinderneurologie. Neurocoeliakie. 

2: Hadjivassiliou M, Grünewald RA, Chattopadhyay AK,Davies-Jones GAB, Gibson A, Jarratt JA, et al. Clinical, radiological,neurophysiological, and neuropathological characteristics of gluten ataxia. Lancet 1998; 352: 1582-1585.

3: Briani C, Zara G, Alaedini A, Grassivaro F, Ruggero S, Toffanin E, Albergoni MP, Luca M.  Neurological complications of celiac disease and autoimmune mechanisms: A prospective study. J Neuroimmunol. 2008 Mar;195(1-2):171-175.

4: Hadjivassiliou M, Gibson A, Davies-Jones GAB, Lobo A, Stephenson TJ, Milford-Ward A. Does cryptic gluten sensitivity play a part in neurological illness? Lancet. 1996;347: 369-371.

5: Bashiri H, Afshari D, Babaei N, Ghadami MR. Celiac disease and epilepsy: the effect of gluten-free diet on seizure control. Adv Clin Exp Med. 2016 Jul-Aug;25(4):751-754.

6: Linnebank M, Moskau S, Semmler A, Widman G, Stoffel-Wagner B, Weller M, Elger CE. Antiepileptic drugs interact with folate and vitamin B12 serum levels. Ann Neurol. 2011;69(2):352-359.