Wat is het effect van gluten op je lichaam?

Gluten maakt dik, het eten van gluten is schadelijk voor de gezondheid, gluten verhoogt de kans op depressie... Een greep uit de uitspraken die in de afgelopen tijd gedaan zijn over gluten, veelal door personen die zelf geen glutenintolerantie hebben. Is dit nu allemaal waar? Wat is nu het effect van gluten op de gezondheid van een coeliakiepatiënt en geldt dit ook voor een gezond persoon?

Het effect van gluten op je lichaam als coeliakiepatiënt 

Voeding met gluten is schadelijk voor personen met coeliakie. Maar op welke manier? Het binnenkrijgen van gluten (ook al is het maar een beetje!) zorgt allereerst voor schade aan de dunne darm. Lees hier wat het precieze effect van gluten is op je darmen!

Het gevolg van deze schade is dat voedingsstoffen niet meer goed worden opgenomen. Een tekort aan voedingsstoffen leidt weer tot andere klachten zoals vermoeidheid, bloedarmoede, veranderingen in de huid, problemen in het darmstelsel en zelfs psychologische klachten waaronder sombere gevoelens. Wil je weten om welke voedingsstoffen het gaat? Lees dit artikel over voedingsstoffen die extra aandacht verdienen als je glutenvrij eet.

Hoe zit dit met glutensensitiviteit? 

Als je glutensensitief bent, leidt het vermijden van glutenbevattende producten tot verbetering van klachten die na het eten van gluten ontstaan. Er worden bij glutensensitiviteit echter geen antistoffen aangemaakt en ook is darmschade niet aan te tonen.

Het is niet zeker of de gluten de problemen veroorzaakt, of dat het om een andere stof uit graan gaat. Er is dus weinig bekend over het effect van gluten op het lichaam van iemand met glutensensitiviteit.

Het effect van gluten op je lichaam als persoon zonder coeliakie

Gluten wordt met name met tarwe en tarwebevattende voedingsmiddelen geassocieerd. Door negatieve aandacht in de media over het feit dat gluten schadelijk is voor je lichaam, zetten mensen vraagtekens bij de plaats van gluten in een gezond dieet. Er is echter geen bewijs dat gluten een negatief effect heeft op de gezondheid van gezonde personen (1). Studies laten juist het tegenovergestelde zien (2). Hoe dat zit, lees je hieronder.

Een studie uit 2017 met 100.000 deelnemers concludeert dat er geen associatie is tussen het langdurig eten van gluten en het risico op hartziekten (3). Het onderzoek laat zelfs zien dat personen zonder coeliakie die gluten vermijden, mogelijk een hoger risico op hartziekten hebben. Dit heeft te maken met een afname in de consumptie van volkoren graanproducten. Er is veel bekend over de positieve effecten van volkoren graanproducten op het lichaam. Zo is uit diverse onderzoeken gebleken dat personen die 2 tot 3 porties volkoren graanproducten per dag eten, minder vaak aan hartziekten en diabetes type 2 lijden dan personen die minder volkoren graanproducten eten (4, 5).

Daarnaast kan tarwe als gezonde voedingsbron voor de darmen dienen, omdat tarweproducten fructanen ofwel fructo-oligosachariden bevatten. Dit zijn vormen van prebiotica. Prebiotica kunnen gezien worden als gezonde voeding voor de darmen. Ze blijven onafgebroken in het spijsverteringsstelsel aanwezig, tot ze bij de darmbacteriën komen. De goede bacteriën in de darm gebruiken vervolgens de prebiotica als voeding waardoor hun werking wordt gestimuleerd (6). Een gezonde darmflora is van belang voor een gezonde spijsverstering en goede weerstand. 

De conclusie die hieruit volgt, is dat gluten (tot zover bekend) geen negatief effect op het lichaam van personen zonder coeliakie heeft.

Wat is het effect van gluten op je lichaam?

Wat het effect van gluten op je lichaam is, hangt er dus van af of je wel of geen coeliakie hebt. Bij personen met coeliakie is het eten van een beetje gluten al zeer schadelijk voor het lichaam en dan met name voor de darmen. Zoals je hebt kunnen lezen, heeft dit weer andere klachten tot gevolg. Bij personen zonder coeliakie is het effect van gluten op de gezondheid niet negatief. Daarentegen staat het eten van tarweproducten juist in verband met positieve gezondheidseffecten op het lichaam.

Bronnen

1: Nieuws voor Dietisten (2014, 17 januari). Maakt tarwe dik en ziek? 

2: Harvard: School of Public Health. Gluten: A Benefit or Harm to the body? 

3: Lebwohl B, Cao Y, Zong G, Hu FB, Green PHR, Neugut AI, Rimm EB, Sampson L, Dougherty L, Giovannucci E, Willett WC, Sun Q, Chan AT. Long term gluten consumption in adults without celiac disease and risk of coronary heart disease: prospective cohort study. BMJ2017. May 2;357: j1892.

4: Mellen PB, Walsh TF, Herrington DM. Whole grain intake and cardiovascular disease: a meta-analysis. Nutr Metab Cardiovasc Dis 2008; 18: 283-90.

5: de Munter JS, Hu FB, Spiegelman D, Franz M, van Dam RM. Whole grain, bran, and germ intake and risk of type 2 diabetes: a prospective cohort study and systematic review. PLoS Med 2007; 4:e261.

6: Maag Lever Darm Stichting. Darmgezondheid en de rol van prebiotische voeding.